Kao i svakog 12. marta, ovaj tragičan događaj biće obilježen šetnjom kroz centar Beograda, polaganjem vijenaca na zgradu Vlade Srbije u Nemanjinoj ulici kao i polaganjem cvijeća u Aleji velikana na Novom groblju gdje je Zoran Đinđić sahranjen.

Demokratska stranka zajedno sa Liberalno demokratskom partijom organizuje “Šetnju za Zorana”, koja počinje u 12 sati. Građani će se okupiti na dvije važne lokacije: u 11 sati u Siminoj ulici 41, kod sjedišta nekadašnjeg DOS-a, i kod Terazijske česme, mjesta brojnih skupova tokom devedesetih.

Dvije kolone građana će se na Terazijama spojiti i krenuti u povorci, najprije do zgrade Vlade Srbije, gdje će biti položen vijenac, a zatim će se uputiti ka Aleji zaslužnih građana na Novom groblju, gdje je premijer sahranjen.

U 17 sati će u centru “Sava” biti održana Akademija “Zoran Đinđić živi” na kojoj će biti predstavljeni dijelovi njegovih govora, odabrane fotografije i video zapisi.

Premijer Zoran Đinđić ubijen je 12. marta, prije 10 godina, oko 12.20. Vlada Srbije, nekoliko sati nakon ubistva, proglašava vanredno stanje.

Kao izvršioci odmah su osumnjičeni pripadnici zemunskog klana. U prilog tome išla je činjenica da je planirano da se tog dana, kako je Vlada kasnije saopštila, potpiše nalog za hapšenje jednog broja pripadnika te kriminalne grupe.

Za vrijeme vanrednog stanja, koje je trajalo do 22. aprila, u policijskoj akciji „Sablja“ uhapšeno je 11.665 osoba, među kojima je bilo partijskih funkcionera, visokih vojnih oficira, nosilaca pravosudnih funkcija i estradnih zvijezda, a neki od njih su proveli neko vrijeme u pritvoru.

Osumnjičeni kao glavni u organizovanju ubistva premijera bili su nekadašnji komandant raspuštene Jedinice za specijalne operacije (JSO) Milorad Ulemek Legija, i pripadnici zemunskog klana Dušan Spasojević Šiptar i Mile Luković Kum. Kum i Šiptar su ubijeni su 27. marta u pokušaju policije da ih uhapsi.

U okviru policijska akcije „Sablja“ uhapšen je neposredni izvršilac ubistva, Zvezdan Jovanović, kao i nekoliko članova raspuštene JSO, ali i brojni pripadnici „zemunskog klana“. Ova hapšenja su, takođe, pomogla u razjašnjavanju brojnih ubistava koja su se desila ranije.

U avgustu 2003. podignuta je optužnica protiv 44 osobe za učešće u organizovanju ubistva, a suđenje je počelo 22. decembra 2003. u Okružnom sudu u Beogradu. Oni su 23. maja 2007. godine proglašeni krivim i osuđeni na ukupno 378 godina zatvora.

Milorad Ulemek Legija skrivao se 14 mjeseci, ali se predao 2. maja 2004. godine. On je osuđen na 40 godina zatvora, koliko je dobio i izvršilac atentata Zvezdan Jovanović. Vrhovni sud je potvrdio ove presude decembra 2008.

Lider koji je uspostavio demokratske temelje u Srbiji

Pokojni premijer Đinđić bio je jedan od vođa Demokratske opozicije Srbije i “5. oktobra”, revolucije koja je sa vlasti zbacila Slobodana Miloševića. DOS je prethodno porazio Miloševića i na saveznim i na republičkim izborima. Ipak, u januaru 1997. izabran je za gradonačelnika Beograda, iz koalicije „Zajedno“. Na zahtjev SPO-a, tadašnjeg koalicionog partnera, smijenjen je sa te dužnosti sedam mjeseci kasnije. Bio je prvi nekomunistički gradonačelnik prijestonice od 1945.

Prema ocjeni američkog nedeljnika “Tajm”, Đinđić je bio jedan od 14 vodećih evropskih političara trećeg milenijuma.

Vlada na čijem je čelu bio, formirana je 25. januara 2001. godine. Kada je preuzimao tu dužnost, poručio je da će sa novim ministrima uspostaviti demokratske temelje u Srbiji.

Vlada Zorana Đinđića započela je korjenite reforme, socijalne i ekonomske. Nakon godina nestabilnosti i „zategnutih“ i loših odnosa, uspostavljene su dobre relacije sa zapadnim zemljama, naročito sa SAD. Ova vlada se zalagala za saradnju sa Haškim tribunalom, a za vrijeme njenog mandata uhapšeno je nekoliko haških optuženika, među kojima i Slobodan Milošević.

Kako je rekao bivši predsednik Srbije Boris Tadić na B92, hrabro je pristupio i pitanju Kosova i zalagao se "manje-više za podjelu".

Disident od studentskih dana

Zoran Đinđić je rođen 1. avgusta 1952. u Bosanskom Šamcu. U dokumentarnom filmu Zoran Đinđić: Neispričane priče, koji se emituje večeras u 20 časova na TV B92, možete da pogledate kako se Zorana Đinđića sjećaju njegovi prijatelji, profesori, rodbina...

Studirao je na Filozofskom fakultetu u Beogradu, i već tada je primijećen među mladim disidentima pobjeda je morala biti izvojevana na ulici.

Osnovne studije završio je vrlo brzo, za tri i po godine, a doktorirao je 1979. na Univerzitetu u Konstancu, u Njemačkoj na temi "Problemi utemeljenja kritičke teorije društva". Mentor mu je bio jedan od najistaknutijih filozofa druge polovine 20. veka, Jirgen Habermas.

Sa još 12 intelektualaca 1989. godine učestvovao je u obnavljanju Demokratske stranke, čime je započeo svoju političku karijeru.

Dobitnik je ugledne njemačke nagrade "Bambi" za 2000. godinu u oblasti politike, a 2002. u Pragu je primio nagradu Fondacije "Polak" za doprinos razvoju demokratije u Srbiji.

Autor je mnogih naučnih radova iz oblasti filozofije i političke teorije i prevodilac više filozofskih dela. Aktivno se bavio i političkom publicistikom.

Sahranjen je 15. marta 2003. godine u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju u Beogradu. Pogrebna povorka koja se kretala ulicama Beograda brojala je više stotina hiljada građana. Među njima je bilo i 70 državnih stranih delegacija.

Bio je jedan o osnivača Demokratske stranke i predsjednik Izvršnog odbora. Predsjednik DS-a postao je januara 1994. i čelnik stranke ostao je do smrti.

(B92, DEPO, BLIN/eb)